کورتون و عوارض جبران ناپذیرش، را برای شما عزیزان و کاربران محترم جوانی ها قرار داده ایم , با مجله جوانی ها همراه باشید.
کورتون و عوارض جبران ناپذیرش
کورتون یا کورتیکوستروئید یا به اختصار استروئیدها نوعی چربی هستند که در کبد از ماده اولیه کلسترول ساخته شده و غده آدرنال یا فوق کلیوی از آنها در ساختن هورمون ها استفاده میکند. مهمترین هورمون استروئیدی که در بدن ساخته میشود کورتیزول نام دارد. این دسته موارد بطور مصنوعی هم ساخته میشوند و از آنها به عنوان دارو استفاده میشود. به کورتیکوستروئید هایی که بطور مصنوعی ساخته شده و بصورت دارو مصرف میشوند کورتون هم میگویند. کورتون ها در طب در درمان بسیاری بیمار ها مانند آسم، روماتیسم مفصلی، اگزما، لوسمی و بسیاری بیماری های دیگر استفاده میشود.
کورتون ها یا کورتیکوستروئید ها دو تاثیر مهم در بدن دارند. یک اینکه موجب مهار و سرکوب التهاب در بافت های بدن شده و دیگری اینکه سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکنند و از این دو اثر در درمان بیماری ها استفاده میشود. بطور مثال کنترل و مهار التهاب در بافت ها قسمتی از درمان التهاب مفصل است و از اثر سرکوب سیستم ایمنی این مواد در جلوگیری از پس زدن اعضای پیوند شده به بدن (مانند پیوند کلیه یا قلب) استفاده میشود.
مصرف بیش از اندازه و غیر منطقی کورتون‌ها عوارض جدی همچون پوکی استخوان، بروز آب مروارید چشم، التهاب، حساسیت و نازک شدن پوست افراد برجای می‌گذارد.
نوشین محمد حسینی افزود: کورتون‌ها گروهی از داروهای بسیار قوی به شمار می‌آیند که در بازار دارویی به اشکال قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی عرضه میشوند. کورتیکواستروئید‌ها (کورتون) در واقع همان موادی هستند که به صورت طبیعی در بدن و توسط غدد فوق کلیوی تولید میشوند که بجز در موارد خاص نیازی به تامین آنها از خارج از بدن نیست. وی گفت: این موارد خاص می‌تواند شامل مواردی همچون فشار خون‌های ریوی، زمانی که سیستم ایمنی بدن در اثر بیماری علیه خودش فعالیت کند و یا تصادف شدید باشد.
محمد حسینی تاکید کرد که نحوه استفاده ومقدار کورتون باید با توصیه و نظارت پزشک صورت گیرد زیرا کورتون‌ها در صورت استفاده نابجا و غیرمنطقی می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند که پوکی استخوان، بروز آب مروارید چشم، التهاب، حساسیت و نازک شدن پوست از جمله این عوارض است. این مقام مسئول در سازمان غذا و دارو اظهار داشت: جابجایی چربی‌های بدن و تجمع آنها در مناطق نابجا از دیگر مشکلات و عوارض غیرمنطقی کورتون‌ها است ضمن اینکه عدم استفاده صحیح این دارو می‌تواند کاهش حجم عضلات را نیز در بر داشته باشد.
مسئول آموزش کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی سازمان غذا و دارو افزود: در برخی موارد سردردهای مصرف کنندگان کورتون می‌تواند به دلیل بالارفتن فشار مغزی ناشی از این داروها باشد و منجر به کاهش مقاومت بدن در مقابل عفونت‌ها بشود.
عوارض کورتون‌ها کدامند؟
بعد از چند روز از مصرف کورتون، قرمزی و پف کردن صورت توجه اطرافیان را جلب میکند. در صورت ادامه مصرف دارو، جمع شدن چربی در پشت گردن و بین کتف‌ها باعث به هم خوردن تناسب اندام خواهد شد.
از عوارض دیگری که به دنبال مصرف طولانی کورتون به وجود می‌آید، رشد موهای زاید روی ران، تنه و صورت که برای خانمها آزاردهنده است.
همچنین استفاده طولانی مدت در افراد مستعد می‌تواند باعث بالا رفتن قند خون و دیابت شود.
پوکی استخوان نیز از عوارض شناخته شده مصرف طولانی مدت این داروهاست.
از عوارض دیگر باید به افسردگی و فشار خون اشاره شود.
به دلیل خاصیت ضد التهابی قوی کورتون‌ها، متاسفانه این داروها مورد استفاده بیش از حد و خارج از قاعده قرار می‌گیرند و عوارض زیادی برجا می‌گذارند، مثلا در مورد انواع دردهای معمول اسکلتی و عضلانی گاهی از کورتون تزریقی استفاده میشود که اثر آن تسکین موقتی درد است و بیمار شروع به استفاده مرتب از این داروها میکند و عوارضی که پیشتر برشمرده شد، گریبانگیر او میشود.
در سال‌های اخیراستفاده از دگزامتازون تزریقی برای تسکین گلودردهای ویروسی رایج شده است که به دو دلیل خطاست: اول اینکه گاهی باعث افت قدرت ایمنی شده و بیماری عفونی شدیدتری را به دنبال خواهد داشت و دوم اینکه اگر مرتب تکرار شود، عوارض دارو بی‌جهت به بیمار تحمیل میشود.
برای کاهش عوارض کورتون ها چه باید کرد؟
مصرف کورتون البته در درمان بسیاری از بیماری‌ها حیاتی و لازم است و باید عوارض آن را به نوعی پذیرفت. خوشبختانه تمهیداتی برای کاهش این عوارض وجود دارد که به آنها اشاره میشود:
۱ ـ کورتون‌ها را باید فقط زمانی که لزوم مصرف آن مشخص است، استفاده کنیم.
۲ ـ کمترین میزان ممکن را استفاده کنیم و در کوتاه ترین زمان، درمان را به پایان برسانیم.
۳ ـ تا حد امکان از فرم موضعی مثلا اسپری یا تزریق در مفصل استفاده کنیم.
۴ ـ عوارض دارو را با درمان‌های کمکی کم کنیم، مثلا برای کاهش عارضه پوکی استخوان استفاده از کلسیم و ویتامینD و برای کاهش فشار خون، محدودیت نمک مصرفی موثر است.
۵ ـ تا حد امکان از داروهای کوتاه اثر مثل هیدروکورتیزون و پردنیزولون استفاده شود.
یادآوری این نکته لازم است که برای بسیاری از بیماری‌ها، استفاده کوتاه مدت کورتون و برای برخی بیماری‌ها استفاده درازمدت و حتی مادام‌العمر کورتون‌ها لازم است، ولی باید عوارض این داروها را بدانیم و هرگز آنها را بیجا مصرف نکنیم.
گردآوری: