استویا ؛ قند طبیعی
استویا (stevia) یک گیاه بومی آمریکای جنوبی است که استویا به آن شیرین‌گیاه نیز می گویند، امروزه در کشورهای مختلف اروپایی کشت و مصرف می‌شود. گیاهی است که ارتفاع آن به یک و نیم متر هم می‌رسد. این گیاه از خانواده کاسنی است و در زادگاه خود، یعنی آمریکای لاتین و اختصاصا در کشور پاراگوئه، به‌نام ka’a he’ê شناخته می‌شود. شیرین گیاه در سال ۱۹۸۸ به‌وسیله یک گیاه‌شناس سوئیسی نامگذاری علمی شده است.
خوشبختانه کشت این گیاه چند سالی است که در زمین‌های شهرهای شمالی ایران نیز شروع شده است. استویا یک گیاه با قدرت شیرین کنندگی بسیار قوی می‌باشد که می‌تواند یک جایگزین مناسب برای قندهای تصفیه شده باشد. این گیاه همیار لاغری است، فشار خون را کاهش میدهد، با دیابت و قند خون بالا مقابله می‌کند.
استویا ؛ قند طبیعی
استویا و لاغری
برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید و ربودیوزید A می‌باشد. این ترکیبات شیرین کننده‌های طبیعی هستند. برای همین هم برای لاغری بسیار مفیدند. به خاطر اینکه ترکیبات موجود در این گیاه کالری نداشته و حدود ۳۰۰ برابر شیرین‌تر از قند ساکاروز هستند. البته توجه داشته باشید که صرف مصرف این گیاه و یک شبه لاغری ممکن نخواهد بود. برای خوش اندامی باید یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید و ورزش کنید.
استویا برای مقابله با دیابت
شیره‌ی برگ‌های استویا شیرین کننده‌ی صد در صد طبیعی است. ترکیبات موجود در این گیاه میزان گلوکز را پایین نمی‌آورند اما شاخص گلیسمی بسیار پایینی در حد هیچ دارند. در واقع گیاه استویا باعث بالا رفتن انسولین نمی‌شود. بهتر است عصاره‌ی استویا جایگزین قند شود. البته قبل از هر کاری اول با پزشک خود مشورت کنید.
استویا فشارخون را کاهش میدهد
برگ‌های استویا حاوی موادی به نام استویوزید هستند. نتایج پژوهش‌های متعددی که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام شده نشان میدهد که این ترکیب می‌تواند باعث افزایش قطر رگ‌ها شود. برای همین هم خون به راحتی در رگ‌ها جریان می‌یابد. در سال ۲۰۰۳ در چین، پژوهشی روی ۱۶۸ بیماری فشار خونی انجام شد. نیمی از شرکت کننده ها روزانه ۳ عدد کپسول ۵۰۰ میلی گرمی استویوزید مصرف کردند (به مدت ۳ سال) و گروه دیگر پلاسبو یا همان دارونما دریافت کردند. بررسی‌ها نشان داد که فشار خون سیستولیک (عدد بزرگ‌تر) گروه اول از ۱۵۰ به ۱۴۰ mmHg رسیده است و فشار خون دیاستولیک شان (عدد کوچک‌تر) از ۹۵ به ۸۹ mmHg کاهش یافته است. اما تغییر قابل مشاهده ای در وضعیت گروه دوم که دارونما مصرف کرده بودند دیده نشد. البته توجه داشته باشید که استویوزید هنوز به عنوان دارو برای کاهش فشار خون بالا تجویز نمی‌شود. اما افرادی که فشار خون نرمالی دارند می‌توانند از آن استفاده کنند.
استویا ؛ قند طبیعی
استویا و خداحافظی با پوسیدگی دندان‌ها
عصاره‌ی گیاه استویا حاوی ترکیبات بسیار شیرینی است که در عین حال باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود. علاوه بر این استویوزید موجود در این گیاه عملکردی مشابه با فلور دارد و به طور چشمگیری از پیشرفت جرم‌های دندان پیشگیری می‌کند. برای همین این گیاه بهترین جایگزین برای قند به شمار می‌آید.
استویا برای مقابله با فشار خون بالا
این گیاه برای افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند بسیار مفید است. استویوزید میزان قند خون را کاهش میدهد و حساسیت به انسولین را بالا می‌برد. انسولین هورمونی است که برای کنترل میزان قند خون ترشح می‌شود.
توصیه می‌شود افرادی که فشار خون بالا دارند به جای قند و غذاهایی که با شکر سفید تهیه می‌شود عصاره‌ی استویا مصرف کنند. البته توصیه می‌کنیم اول با پزشکتان مشورت کنید.
اینها را دکتر غلامرضا امین، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران درباره یکی از شیرین‌کننده‌های طبیعی جایگزین قند و شکر در صنعت غذا گفت.
شیرین گیاه در ایران هم کاشته می‌شود؟
شیرین گیاه در کشورهای مختلف جهان و در سال‌های اخیر هم در ایران کشت و در صنایع غذایی استفاده می‌شود.
استویا ؛ قند طبیعی
نوع قند موجود در استویا چیست؟
قند موجود در استویا با نام Rebaudioside یا به اختصار (Reb A)، شناخته شده است. این قند خاص حدود ۳۰ تا ۲۲۰ برابر شیرین‌تر از قند معمولی است به‌همین دلیل می‌توان از آن در حجم کمتری نسبت به قند و شکر معمولی در صنعت غذا استفاده کرد.
تفاوت قند Reb A موجود در استویا با سایر قندها چیست؟
Reb A که به نام «استویول گلیکوزید» هم شهرت دارد، ماده‌ای دی‌ترپن گلیکوزیدی است که در ساختمان اصلی خود زنجیره‌ای از قندهای گلوکز و رامنوز دارد. این ترکیب‌ها در روده شکسته و به قندهای ساده و ماده‌ای به‌نام استویول تبدیل می‌شوند. استویول در مرحله بعدی به‌صورت استویول گلیکوزید از طریق ادرار از بدن ما دفع خواهد شد. به این ترتیب، چیزی جز قندهای مفید موجود در استویا بعد از مصرف آن در بدن باقی نمی‌ماند.
مصرف شیرین گیاه، مورد تایید مراجع معتبر غذایی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا هم است؟
هرچند استویا یا شیرین گیاه، سابقه‌ای طولانی به‌عنوان شیرین‌کننده نوشیدنی‌ها و غذاهای مختلف در زادگاه خود، آمریکای لاتین، دارد، اما تا سال ۲۰۰۸ این گیاه و مشتقات آن فقط به‌عنوان مکمل غذایی به فروش می‌رسیده است. از آن سال به بعد و به دنبال انجام برخی آزمایش‌های حیوانی و اثبات بی‌ضرر بودن آن، استفاده از آن در نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها به‌عنوان یک ماده شیرین‌کننده، سالم شناخته شد. موضوع قابل‌توجه این است که هرچند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از استویا را رد نمی‌کند، ولی هنوز هم برای آن تاییدیه‌ای صادر نکرده است و سازمان‌های ذی‌ربط اروپایی نیز آن را تایید نکرد‌ه‌اند.
آیا می‌توان از استویا فقط در صنعت غذا استفاده کرد یا می‌توان آن را در منزل هم به کار برد؟
آنچه به‌عنوان استویا و مشتقات آن با نام Stevia sweetener مورد پذیرش و استفاده قرار گرفته است، عبارت از موادی با نام‌های Reb A , Steviol glycoside یا مجموعه قندهای استخراج و خالص‌سازی‌شده از برگ‌های گیاه است؛ نه خود برگ‌های گیاه. به‌همین دلیل آنچه از استویا برای استفاده در صنایع غذایی به کار می‌رود یا در منزل می‌توان از آن استفاده کرد، قندهای خالص‌سازی شده شیرین‌گیاه است و در هیچ موردی مصرف مستقیم برگ‌های این گیاه، توصیه نمی‌شود.
چگونه این گیاه را تهیه کنیم؟
این گیاه چند سالی است که در شهرهای شمالی کشورمان کشت می‌شود. این محصول به صورت برگ‌های خشک بسته‌بندی شده و همچنین عصاره به فروش می‌رسد. از عصاره‌ی این گیاه برای تهیه انواع کیک‌ها، مربا، گز و غیره استفاده می‌شود. به خاطر اینکه این گیاه چندین برابر شیرین‌تر از ساکاروز می‌باشد. برگ‌های خشک شده‌ی آن به صورت دم کرده مصرف می‌شود. توجه داشته باشید که عصاره‌ی این گیاه تا یک یا دو ماه بعد از تولید قابل مصرف است؛ و دیابتی‌ها می‌توانند آن را جایگزین قند کنند. برگ‌های خشک استویا در انجمن‌های دیابتی‌ها وجود دارد.
این گیاه به صورت برگ خشک بسته بندی شده و عصاره در شهرهایی مانند رشت، اصفهان، مازندران و احتمالاً تهران نیز به فروش می‌رسد. امیدواریم روزی برسد که این گیاه بین مردم جایگاه خود را پیدا کند و در تهیه‌ی نوشابه ها، شیرینی‌جات و کلاً محصولات غذایی شیرین استفاده شود. می‌توانید سری به عطاری‌های شهرتان بزنید و سراغ این گیاه را بگیرید. اگر اطلاعات بیشتری در مورد نحوه‌ی کشت یا تهیه‌ی این محصول نیاز دارید به وبلاگ زیر مراجعه کنید.
گردآوری: جوانی ها