سرطان دهان و دانستنی هایی درباره آن
براساس آمارهای جهانی، سرطان دهان چهارمین سرطان شایع آقایان و ششمین سرطان شایع در بین خانمها است. بد نیست بدانید آقایان سه برابر بیشتر از خانمها به این بیماری مبتلا می‌شوند و معمولا هم در افراد بالای ۴۰ سال دیده میشود.بارها خوانده و شنیده‌اید که سیگار کشیدن سلامت‌تان را تهدید میکند، اما بررسی‌های متعدد پژوهشگران نشان می‌دهد مصرف دخانیات همچون سیگار، پیپ و قلیان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای ابتلای افراد به سرطان دهان است به طوری که به گفته بسیاری از متخصصان، افراد سیگاری تا شش برابر بیشتر از کسانی که سیگار نمی‌کشند دچار این سرطان می‌شوند.علاوه بر سیگار، مصرف مشروبات الکلی یکی از عوامل موثر در ابتلا به سرطان دهان بوده و این‌که آمار آقایان مبتلا بالاتر از خانم‌هاست به بیشتر بودن تعداد سیگاری‌ها و الکلی‌های جنس مذکر برمی‌گردد و معمولا هم با افزایش سن بویژه در فاصله چهل تا پنجاه و پنج سالگی این بیماری خطرناک بروز میکند.البته فاکتورهای دیگری مثل عفونت‌های ویروسی، ضعف سیستم ایمنی بدن، قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش، عوامل تحریک‌کننده مخاط دهان مثلا دندان‌های مصنوعی غیراستاندارد که در دهان لق می‌زند و ایجاد زخم می‌کنند یا حتی مصرف مداوم غذاهای بیش از حد تند و تیز را هم نباید نادیده گرفت. افرادی که جرم زیادی روی دندان‌هایشان دارند یا بهداشت دهان و دندان را بخوبی رعایت نمی‌کنند هم در معرض ابتلا به این نوع سرطان هستند.
حواستان به سلامت دندان‌هایتان باشد
پرکردن نامناسب دندان یا دندان‌هایی که به دلیل شکستگی و لب‌پر شدن گوشه تیزی دارد و این تیزی باعث ایجاد زخم روی زبان میشود هم می‌تواند در طولانی مدت زمینه ابتلا به سرطان دهان را فراهم کنند. به همین دلیل توصیه میشود مراجعه به دندانپزشک را به موارد حاد واگذار نکنید و هر شش ماه یکبار از سوی دندانپزشک مورد معاینه قرار بگیرید چون ممکن است یک زخم ساده علامت یک بیماری پیش رونده و حاد مثل سرطان باشد.در واقع شایع‌ترین سرطان‌های ناحیه فک و دهان با یک زخم بروز میکند که در مراحل اولیه هم بدون درد است و متاسفانه بیمار به پزشک مراجعه نمی‌کند چون فکر میکند یک آفت دهانی ساده است و با گذشت زمان یا استفاده از فلان داروی خاص کم‌کم خوب خواهد شد و جای نگرانی نیست، در حالی که گاهی همین موضوع به ظاهر ساده و نه چندان بااهمیت، زندگی فرد را نشانه می‌گیرد.
اگر آفت می‌زنید
آفت شایع ترین ضایعه مخاطی دهان است و حتی اگر درمان هم نشود ظرف یک تا دو هفته خود به خود بهبود می‌یابد، اما زخمی که در دهان به وجود آمده و بعد از گذشت سه هفته خوب نمی‌شود یک هشدار است و بیمار حتما باید به متخصص مراجعه کند تا مورد بررسی دقیق‌تر قرار بگیرد.
دکتر خودتان باشید
سرطان دهان ممکن است است لب‌ها، کام، زبان، غشاهای درونی لب یا گونه، لوزه‌ها و گلو را درگیر کند، با وجودی که بسیاری از سرطان‌ها با پیشرفت و نفوذ به غدد لنفاوی به نواحی دیگر بدن هم سرایت میکند و به دلیل نزدیکی دهان به غدد لنفاوی گردن، احتمال انتشار آن در کل بدن زیاد است، اما از آنجایی که محیط دهان بخوبی قابل مشاهده است، می‌توانیم مراحل ابتدایی شروع سرطان را در دهان تشخیص دهیم.به عبارتی، درمان سرطان دهان در مراحل اولیه، بسیار آسان و کم‌هزینه بوده و با شانس بهبود زیادی همراه است. پس علاوه بر مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک ماهی یک بار جلوی آینه بایستید و با یک چراغ قوه بیرون و داخل لب‌ها، زبان، داخل دهان، زبان کوچک، لوزه‌ها و لثه را به دقت بررسی کنید. همچنین گردن و زوایای فک پایین را با دست لمس کرده و از لحاظ وجود توده‌های سفت، مورد معاینه قرار دهید و در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائم مشکوک به پزشک مراجعه کنید. بد نیست بدانید که پنج سال بعد از تشخیص سرطان فقط ۵۰ درصد از مبتلایان بهبود پیدا می‌کنند، با این حساب هرچه بیماری زودتر شناخته شود احتمال موفقیت درمانی هم بیشتر خواهد بود.
از تشخیص تا درمان
بررسی‌های تشخیصی سرطان دهان ممکن است شامل آزمایش‌های خون، نمونه‌‌برداری (برداشت مقدار کمی از بافت یا مایع برای بررسی آزمایشگاهی) از توده و رادیوگرافی سر باشد. البته سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی (M.R.I) به بررسی گسترش بدخیمی کمک میکند. از طرفی هرچه توده در زمان تشخیص بزرگ‌تر باشد، احتمال گسترش آن به سایر نواحی بیشتر بوده و درمان بسته به محل سرطان (لب، زبان، کام یا…) متفاوت است.جراحی نیز برای برداشت ناحیه سرطانی در صورتی که قابل عمل باشد، انجام میشود، اما بیمار پس از جراحی باید دهانش را سه تا چهار بار در روز با محلول آب نمک شست‌وشو دهد. حتی بسته به شرایط بیمار، اشعه‌‌درمانی یا مصرف دوره‌ای داروهای ضدسرطان هم ممکن است برای فرد تجویز شود. در مواردی هم که جراحی باعث اختلال در تکلم شده باشد، گفتاردرمانی توصیه میشود.
عوامل خطرزا برای سرطان دهان چه چیزهایی هستند؟
میزان شیوع سرطان دهان در حال افزایش است و همچنین حداقل سن ابتلا به این سرطان در حال کاهش است (اگر چه هنوز هم بسیاری از افراد مبتلا به سرطان دهان بالای ۴۰ سال سن دارند.)مصرف دخانیات اصلی ترین علت ابتلا به سرطان دهان است تا آنجا که سه نفر از هر چهار نفر مبتلا به این سرطان به علت مصرف دخانیات به این سرطان دچار می شوند.مایکل داگلاس عادت داشت که هر روز نصف پاکت سیگار بکشد که البته در سال های اخیر این عادت بد خود را ترک کرده است.نوشیدن بیش از حد مشروبات الکلی نیز می تواند باعث ایجاد سرطان دهان شود. افرادی که به صورت همزمان هم سیگاری هستند و هم الکلی هستند تا ۳۰ برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهان قرار دارند.یافته های اخیر نشان می دهد که سرطان دهان با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV – یک عفونت مقاربتی که از طریق رابطه جنسی قابل انتقال است و از طریق رابطه جنسی دهانی به دهان منتقل می شود.) در ارتباط است.رژیم غذایی نامناسب یکی دیگر از عوامل خطرزای سرطان دهان است. تحقیقات نشان داده است که مصرف به اندازه ی ماهی، سبزیجات، میوه ها و تخم مرغ می تواند خطر ابتلا به سرطان دهان را کمتر کند.در گذشته بیشتر افراد مبتلا به سرطان دهان را مردان تشکیل می دادند اما امروزه با تغییر عادت سیگار کشیدن و مصرف الکل در زنان، میزان ابتلای زنان به این سرطان در حال افزایش است. تا سی سال پیش مردان مبتلا به سرطان دهان ۵ برابر زنان بودند اما امروزه این میزان به دو برابر رسیده است.
تشخیص سرطان دهان چگونه است؟
بیشترین موارد تشخیص سرطان دهان به کمک معاینه چشمی و پس از آن انجام آزمایش نمونه برداری از بافت (بیوپسی) انجام می شود.آزمون های جدیدی نیز وجود دارند که به کمک مواد شیمیایی موجود در بزاق می توانند سرطان را تشخیص دهند که البته در مرحله توسعه و پیشرفت قرار دارند. این روش می تواند در آینده به تشخیص سرطان دهان کمک قابل توجهی بکند.
درمان سرطان دهان چگونه است؟
بعد از تشخیص، درمان سرطان دهان می تواند شامل ترکیبی از پرتو درمانی و شیمی درمانی باشد. همچنین ممکن است عمل جراحی نیز الزامی باشد که این عمل می تواند باعث تغییر صدا و یا به طور کلی از دست دادن صدای فرد مبتلا شود.به یاد داشته باشید که همواره پیشگیری بهتر از درمان است. شناخت عوامل خطرزا برای این سرطان و پیشگیری از آنها می تواند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.مراجعه منظم به دندانپزشک نیز می تواند در تشخیص سرطان به شما کمک کند. تقریبا نیمی از سرطان های دهان توسط دندانپزشک ها تشخیص داده می شود. بنابراین مراجعه منظم به دندانپزشک را فراموش نکنید و چنانچه هر گونه مشکلی در دهان خود حس می کنید حتما به ایشان اطلاع بدهید.
گردآوری: