علت و درمان بیماریهای قارچی پوست ، را برای شما عزیزان و کاربران محترم جوانی ها قرار داده ایم , با مجله جوانی ها همراه باشید.
علت و درمان بیماریهای قارچی پوست
قارچ ها جزء نباتات یا گیاهان پست هستند ولی تاکنون ساختمانی شبیه به ریشه، ساقه، برگ، گل و دستگاه آوندی یا کلروفیل (سبزینه) در آنها دیده نشده است. این موجودات گیاهی، تک سلولی یا چند سلولی هستند و به علت نداشتن کلروفیل، قادر به سنتز گلوکز و تأمین غذای خود نیستند، اجباراً به صورت انگلی روی پوست، ناخن و موی انسان و حیوانات زندگی کرده و از ماده کرآتین آنان (ماده غذایی آماده) تغذیه می کنند. این قارچ ها می توانند غیر بیماری زا و یا بیماری زا باشند و در تمام کره خاکی وجود دارند. قارچ های بیماری زا می توانند در سطح پوست و مو و ناخن زندگی کرده علائم بالینی ایجاد کنند که به آنها قارچ های سطحی گویند. بعضی از انواع آنها از طریق پوست و یا استنشاق از مسیر ریه ها و گردش خود به بافت های عمقی رفته و ایجاد بیماری می کنند که به آنان قارچ های عمقی گویند.
بیماریهای قارچی شایع پوست به دودسته تقسیم می شوند که عبارتند از بیماری تینئا وبیماری کاندیدیازیس تینئا را کچلی ترجمه کرده اند که خیلی کلمه رسایی نیست زیرا کچلی بیشتر طاسی سر را به ذهن متبادرمی سازد در صورتی که بیماری کچلی ، پوست دیگر نقاط مانند کشاله ران ، دست ، پا ، صورت و… را نیز درگیر می کند ولزوما” تنها به معنی از بین رفتن مو نیست .
مورد بحث ما قارچ های سطحی است که در روی پوست، مو و ناخن اکثر افراد قرار می گیرند ولی همه آنها ایجاد بیماری نمی کنند. برای این که فردی به ضایعات قارچی مبتلا شود باید شرایط ابتلا در او فراهم شود.
عوامل بیماری
مهمترین علت ابتلا به قارچ، عدم رعایت بهداشت است ؛ زیرا مواد شوینده مانند صابون ها و شامپوها تمامی شرایط زیستی برای قارچ ها را از بین می برند؛ لذا افرادی که استحمام مرتب نداشته باشند و ضمن فعالیت های شغلی و یا ورزشی دچار تعریق شوند، امکان ابتلا به این قارچ ها را پیدا می کنند.
عامل دیگر برای ابتلا به قارچ های بیماری زا کاهش قدرت دفاعی بدن است. افرادی که بیماری های ضعیف کننده و مزمن دارند مانند افراد مبتلا به کم خونی، بیماری قند، مبتلایان به سرطان ها، ایدز مصرف طولانی مدت داروهای مضعف سیستم ایمنی مانند داروهای کورتونی و از این قبیل با کوچکترین غفلت از بهداشت شخصی ممکن است به بیماری های قارچی پوست، مو و یا ناخن ها مبتلا شود. لذا پزشک معالج علاوه بر درمان های اختصاصی ضد قارچ، باید بیماری زمینه ای بیمار را با همکاری متخصص مربوطه معالجه کند وگرنه به طور مکرر بیماری قارچی حتی با مصرف داروهای مناسب ضد قارچی بعد از مدتی عود می کند. انسان سالم ممکن است که از طریق تماس مستقیم با انسان آلوده، حیوان آلوده و یا خاک مبتلا شود.
عامل ایجاد تینئا ها قارچی میکروسکوپی بنام درماتوفیت می باشد که سه خانواده بزرگ از این قارچ وجود دارد که عبارتند از تریکوفیتون ها ، میکروسپوروم ها و اپیدرموفیتون ها . براساس محل ایجاد بیماری ، تینئا ها پسوند می گیرند مثلا” کچلی سر را تینئا کاپیتیس می گویند که تینئا همان بیماری قارچی و کاپیتیس به معنی سر می باشد . درماتوفیتها براساس محل زندگی شان به انواع خاک دوست ، حیوان دوست وانسان دوست تقسیم می شوند که این به معنی آن است که هرگروه از این قارچها تمایل به زندگی در آن محیط بخصوص را دارند ودر صورتی که در محیطی غیر از محیط خاص مورد علاقه خود رشد کنند می توانند در میزبان خود باعث التهاب زیادی شوند که این بعلت پاسخ شدید سیستم ایمنی میزبان به قارچ است .
بطورکلی هرچه محیط قارچ بیماری زا از محیط طبیعی زندگی قارچ دورتر باشد التهاب ایجاد شده نیز شدیدتر است بنابراین قارچهای خاک دوست بیش از حیوان دوست واینها بیش از انسان دوست ها باعث التهاب درپوست انسان می شوند .
کچلی سر
بیماری کچلی سر بیماری کودکان است که بیشتر درسنین دبستان رخ می دهد . این بیماری بعلت درماتوفیتهای حیوان دوست ویا انسان دوست ایجاد می شود . کچلی سر می تواند به شکل التهابی ویا غیر التهابی رخ دهد . درنوع التهابی که بیشتر به علت قارچهای حیوان دوست رخ می دهد ودرمناطق روستایی شایعتراست ضایعات شدیدا” التهابی به شکل کیستهای چرکی وگاه دردناک همراه با ترشح چرک و خون می باشد که پس از مدتی باعث ریختن موها درمنطقه مبتلا می گردد واین ریزش مو به صورتی است که دیگر برگشت پذیر نبوده وبرای همیشه باعث طاسی آن ناحیه می شود به همین علت تشخیص این بیماری باید خیلی سریع داده شود ودرمان شروع گردد تا از این عارضه بد شکل کننده همیشگی جلوگیری شود .
طاسی بوجود آمده دراثراین بیماری معمولا” کمتر ازآن چیزی است که درابتدای بیماری انتظار می رود وغالبا” ازبین ضایعات موهایی بصورت دسته دسته دوباره رویش می کند که این بستگی به شروع سریع درمان دارد . درمان این نوع کچلی با داروی خوراکی گریزئوفولوین می باشد وطول درمان نیز حداقل ۶ هفته است . این دارو را باید همراه غذا مصرف نمود تا جذب آن بهتر شود و می توان دردو نوبت آن را مصرف نمود . پایان درمان را می توان بر اساس بهبودی ضایعات تعیین نمود وبهتر است که آزمایش قارچ شناسی پس از درمان نیز انجام گیرد تا از نبود عوامل قارچی درضایعات نیز اطمینان حاصل شود .
کچلی بدن
این نوع کچلی قارچی درتنه واندامها رخ می دهد و می تواند بعلت قارچهای حیوان دوست ویا انسان دوست رخ دهد . ضایعات مشخصه آن به شکل تغییر رنگ گرد وهمراه با پوسته ریزی وخشکی درحاشیه ضایعات می باشد . این ضایعات از اطراف بزرگ شده ودروسط بهبودی نشان می دهند که به این نوع ضایعات ، آنولر گفته می شود . تعداد این ها می تواند یک ویا چند عدد باشد واندازه آنها نیز از کوچک تا خیلی بزرگ متفاوت است . این ضایعات معمولا” خیلی خارش دارنیستند وتنها وجود ضایعات پوستی باعث مراجعه بیمار به پزشک می گردد. گاهی این نوع کچلی درباشگاههای ورزشی بخصوص باشگاههای کشتی شایع می شود که این بعلت تماس پوست به پوست ورزشکاران با هم است . درمان کچلی بدن نیز استفاده از داروهای موضعی ضد قارچ مانند کلوتریمازول ومیکونازول است اما بهتر است از داروهای خوراکی ضد قارچ استفاده شود تا پاسخ بهتری بگیریم .
کچلی کشاله ران
این نوع بیماری قارچی در آقایان ودر ناحیه کشاله ها رخ می دهد و در ورزشکاران شایعتر است . ضایعات به شکل تغییر رنگ با حدود مشخص بصورت دو طرفه در کشاله هاست که می تواند بخصوص در مناطق گرم همراه خارش زیاد وحتی افزایش ضخامت پوست در اثر خارش گردد. این نوع کچلی از انواع شایع در تابستانها بوده و انتقال ازطریق پوست به پوست ویا استفاده از لباسها ویا حوله فرد مبتلا می باشد و در استخرها می تواند این انتقال راحتتر انجام شود . در درمان این بیماری نیز از داروهای ضد قارچ خوراکی مانند گریزئوفولوین ، تربینافین ویا ایتراکونازول می توان استفاده نمود . البته گاه این بیماری با درمانهای موضعی نیز قابل درمان است اما درمان خوراکی بهتر وسریعتر باعث بهبودی می گردد .
کچلی پا
این نوع کچلی نیز درتابستانها ودرکسانی که از استخرهای عمومی استفاده می کنند ویا مدت زمان زیادی از روز باید از کفشهای بسته استفاده کنند شایعتر است . ضایعات به چند شکل می تواند رخ دهد . گاهی این بیماری تنها با پوسته ریزی مرطوب بین انگشتان پاها بروز می کند و حتی بیمار نیز متوجه آن نمی شود . گاه به شکل ضایعات پوستی قرمز رنگ همراه پوسته ریزی خشک وبدون خارش درکناره وکف پاها بروز می کند . گاه نیز به شکل تاولهای بزرگ وکوچک در کف پاها بروز می کند که می تواند همراه خارش نیز باشد در این شرایط گاه بعلت کلفتی پوست کف پا تاولهای سالم بزرگی ایجاد می شود که سقف این تاولها سفت می باشد .
کچلی پا را بیماری پای ورزشکاران نیز می گویند که این شیوع بیشتر درورزشکاران بعلت تعریق واستفاده از کفشهای بسته لاستیکی می باشد که درمدت طولانی می تواند باعث تسهیل ورود قارچ به پوست می گردد . درمان این نوع کچلی نیز استفاده از داروهای ضد قارچ خوراکی بوده وجهت پیشگیری نیز باید استفاده از کفشهای باز و خشک نمودن پاها پس از شستشو را مورد توجه قرارداد .
انواع دیگر کچلی
کچلی دست ، کچلی ناخن ، کچلی صورت از انواع دیگر کچلی می باشد که در مورد کچلی صورت و دست تقریبا” شبیه همان کچلی بدن بوده با این تفاوت که درصورت احتمال افزایش شدت بیماری با آفتاب وجود دارد ودر مورد دست نیز شباهت این بیماری با بیماری اگزمای دست ویا همان حساسیت پوست دست می تواند درتشخیص ایجاد اشکال کند . کچلی ناخن نیز با تغییر رنگ ناخن و جدایی صفحه ناخن از بستر آن خود را نشان می دهد وبا آزمایش مستقیم قارچ شناسی می توان به تشخیص این بیماری رسید و به درمان پرداخت که درمان این نوع کچلی نسبت به بقیه موارد طولانی تر است .
کاندیدیازیس
این بیماری توسط یک نوع قارچ مخمر بنام کاندیدا آلبیکانس ایجاد می شود . این قارچ گاهی به شکل غیربیماریزا در دهان ، واژن ، کشاله ران وزیربغل ودیگر مناطق مرطوب پوست وجود دارد . شایعترین کاندیدیازیس همان بیماری برفک شیرخواران ونوزادان می باشد که نوزاد بعلت عبوراز کانال زایمانی وبعلت وجود کاندیدا درآنجا دچار این بیماری می شود . برفک به شکل برجستگیهای سفید خاکستری درروی مخاط دهان وزبان بروز کرده که با کندن این ضایعات مناطق خونریزی دهنده ایجاد می شود . درمان این نوع برفک استفاده از داروهای ضد کاندیدا مانند نیستاتین می باشد که به صورت قطره نیز وجود دارد .
برفک دربزرگسالان معمولا” رخ نمی دهد مگر در موارد نقص ایمنی که باید علت این نقص ایمنی حتما” بررسی شود . گاهی کاندیدیازیس دهانی با کاهش پرزهای زبانی بروز می کند که به این نوع ، کاندیدیازیس آتروفیک می گوییم . گاهی نیز بصورت برجستگیهای سفت وچسبنده وشبیه سنگ در مخاط دهان رخ می دهد که به آن لوکوپلاکی کاندیدایی ویا کاندیدیازیس هیپرتروفیک می گوییم . البته علل لوکوپلاکی موارد دیگری نیز هست مانند سیفلیس ، سیگار ، سرطان مخاط دهان ، استفاده از ادویه جات و… که باید احتمال آنها رانیز در نظر داشت .
کاندیدیازیس درپوست به شکل های مختلفی بروز می کند که یکی از شایعترین آنها اینترتریگوی کاندیدایی است که بیشتر در کشاله ها ، زیربغل ها ، زیر ووسط پستانها ، باسن ، بین انگشتان دست می تواند رخ دهد . ضایعات در این موارد به شکل قرمزی براق وهمراه پوسته ریزی در حاشیه ضایعات و معمولا” مرطوب و ترشح دار می باشد . در شیرخواران در ناحیه پوشک کاندیدیازیس می تواند باعث تشدید درماتیت پوشک گردد وتشخیص آن با ضایعات اقماری قرمز رنگ در اطراف ضایعه اصلی می باشد .
در این موارد معمولا” قعر شیار کشاله ران نیز دچار قرمزی والتهاب است که دردرماتیت پوشک چنین چیزی وجود ندارد واین ناحیه معمولا” مبتلا نیست . کاندیدیازیس بین انگشتان دست در زنان میانسال ومسن که به مدت طولانی دستهایشان درآب ودر حال شستشو هستند شایعتر است ودر افراد دیابتیک نیز می تواند با وفور بیشتری رخ دهد .
تینئا ورسیکالر( کچلی رنگارنگ)
این بیماری بعلت یک نوع قارچ بی آزار پوست رخ می دهد که دربعضی شرایط به نوع بیماریزا تبدیل شده وایجاد لکه های پوستی می کند . نوع بیماریزای این قارچ را مالاسزیا فورفور می گویند . این بیماری درگردن ، بازوها وساعدها ، زیربغل ها وتنه به شکل لکه های کوچک یا بزرگ ، پررنگتر ویا کمرنگتر از پوست رخ می دهد که ممکن است روی آنها پوسته ریزی ظریفی بصورت آردی نیز رخ دهد .گاهی این لکه هاسطح وسیعی از پوست تنه را درگیر می کند به شکلی که نمی توان پوست سالم را از پوست مبتلا افتراق داد .
این لکه ها معمولا” خارش ندارند وبا حمام رفتن رنگ آنها کمترشده وگاهی به سختی دیده می شود . اگر پوست آفتاب خورده وبرنزه باشد این لکه ها کمرنگتر از پوست بروز می کند ودر صورتی که پوست برنزه وآفتاب خورده نباشد ، لکه ها پررنگتر از پوست ایجاد می شود .
علت این بیماری و تبدیل نوع غیر بیماریزای قارچ به نوع بیماریزا خیلی مشخص نیست اما عواملی می تواند باعث تسهیل آن شود که عبارتند از رطوبت وتعریق پوست ، چاقی ، استفاده از قرصهای ضد بارداری ، حاملگی ، وراثت ، سوء تغذیه و…. اما گاهی هیچکدام از این زمینه ها نیز وجود ندارد .
این بیماری ( اگر بتوان نام آن را بیماری نهاد ) را می توان با شامپوها ویا لوسیونهای ضد قارچ درمان نمود . اما معمولا” عود کننده بوده و ممکن است هرسال یکی دوبار فرد را مبتلا کند . این حالت درجوانان وافراد میانسال شایعتر از کودکان وافراد مسن می باشد . در کودکان این حالت می تواند کناره های صورت رانیز گرفتار کند وبا لکه های کمرنگی که ایجاد می کند والدین را نگران سازد .
گردآوری: