یکی از انواع زایمان ، زایمان در آب است که به منظور کاهش درد در آب انجام می‌شود. طرفداران این نوع زایمان معتقدند که زایمان در آب باعث درد کمتر و آرامش بیشتر در طول زایمان می‌شود.
فرآیند زایمان در آب به دو صورت انجام می شود. در یک روش، مادر قبل از زایمان در آب قرار می گیرد و در زمان خروج جنین از آب خارج می شود.
در شیوه دیگر، مادر از زمان شروع درد زایمان در آب قرار می گیرد و تا زمان خروج جنین در آب می ماند. در واقع، مادر تحت نظر عامل زایمان، زمانی که دهانه رحم به اندازه چهار تا پنج سانتی متر باز شد (مرحله فعال زایمان)، وارد آب می شود. ورود به آب قبل از این زمان به دلیل اثر تسکین دهنده زیاد آب ممکن است به تاخیر در مراحل بعدی زایمان منجر شود.
مزایای زایمان در آب برای مادر
افزایش ترشح اکسی توسین درون ساز:
در زایمان طبیعی، برای اینکه فرآیند زایمان زودتر به پایان برسد و مادر درد کمتری تحمل کند، به او آمپول فشار تزریق می شود، اما در زایمان در آب به تزریق آمپول فشار نیازی نیست، زیرا آب به دلیل خاصیتی که دارد موجب تنظیم انقباضات می شود.
نیاز کمتر به اپیزیوتومی (برش ناحیه پرینه) هنگام زایمان، گاهی برای اینکه نوزاد راحت تر به دنیا بیاید، لازم است برش کوچکی در ناحیه پرینه ایجاد شود.
اما در زایمان در آب به این برش نیازی نیست. آب حالت ارتجاعی و انقباضی بیشتری به عضلات دهانه رحم می دهد و در برخی موارد که لازم است دهانه رحم حدود چند میلی متر دیگر باز شود، نیازی به اپیزیوتومی نیست.
کاهش مداخلات پزشکی:
در زایمان طبیعی، بسیار پیش می آید که فرآیند زایمان کند و گاه حتی متوقف می شود. در این مواقع، عامل زایمان مجبور به مداخلات پزشکی و گاهی نیز انجام سزارین می شود.
ازجمله مداخلات پزشکی می توان به تزریق اکسی توسین (آمپول فشار)، داروهای تسکین دهنده و مخدر، ضداسپاسم ها، انجام جراحی، استفاده از دستگاه مکنده برای بیرون کشیدن نوزاد، استفاده از فورسپس (چنگک)، یا انجام سزارین نام برد. اما حین زایمان در آب، در اکثر موارد، به این گونه مداخلات پزشکی نیازی نیست.
کاهش نیاز به مسکن ها:
ازجمله خواص دیگر آب خاصیت آرامش بخشی آن است. آب تا حد قابل توجهی موجب آرام شدن عضلات می شود و بنابراین به استفاده از مسکن ها نیازی نیست.
کاهش قابل توجه زمان زایمان:
از آنجا که دهانه رحم باید حدود ۱۰ سانتی متر باز شود تا نوزاد قادر به متولد شدن باشد، هرچه این زمان طولانی تر شود، مادر درد بیشتری را متحمل خواهد شد. در زایمان طبیعی، این زمان به حدود ۱۰ ساعت می رسد اما در زایمان در آب مدت زمان زایمان حدود یک ونیم تا دو ساعت کاهش می یابد.
کاهش فشار بر بزرگ سیاهرگ زیرین:
بزرگ سیاهرگ زیرین وظیفه خون رسانی به قسمت های پایین بدن مادر را برعهده دارد و از پشت رحم عبور می کند. هنگام زایمان در آب، با توجه به اینکه بدن مادر و جنین در آب سبک تر می شود، این رگ که در واقع از زیر جنین عبور می کند تحت فشار جنین نخواهد بود و خون رسانی به قسمت های تحتانی راحت تر انجام می شود. ضمن اینکه جریان خون جفت نیز افزایش می یابد و باعث بهبود اکسیژن رسانی به جنین می شود.
از دیگر مزایای زایمان در آب عبارت اند از:
۱) افزایش انقباضات موثر رحم،
۲) افزایش گردش خون در رحم،
۳) افزایش ترشح آندروفین ها،
۴) کاهش تحریکات حسی،
۵) کاهش خفیف فشار خون،
۵) افزایش قطر لگن.
مزایای روان شناختی زایمان در آب نیز عبارت اند از:
۱) احساس بی وزنی و شناوری،
۲) توانایی تحرک بیشتر و قرار گرفتن در وضعیت های مختلف
۳) احساس رضایتمندی از زایمان،
۴) مشارکت فعال در روند زایمان،
۵) کاهش ترس و خشم و اضطراب،
۶) افزایش میزان خودآگاهی و هوشیاری هنگام زایمان.
۷) افزایش حس پذیرش نوزاد،
۸) احساس آرامش و اطمینان و لذت به دلیل ویژگی آرامش بخشی آب،
۹) افزایش ارتباط متقابل مادر و کودک (رابطه سمبلیک).
این در حالی است که هرچه فاصله بین به دنیا آمدن و شیر خوردن نوزاد کمتر باشد، احتمال بروز عفونت در نوزاد نیز کمتر خواهد بود. از سوی دیگر، نوزاد پس از تولد به شدت به قند نیاز دارد که این ماده در شیر مادر به وفور یافت می شود.
بنابراین، زایمان در آب، به دلیل کاهش چشمگیر درد، مادر را قادر می سازد به محض تولد نوزاد او را در آغوش بکشد و شیر بدهد. مساله دیگری که گهگاه هنگام زایمان طبیعی رخ می دهد خطر افتادن نوزاد و برخورد او با اجسام است که ممکن است به آسیب دیدن نوزاد منجر شود.
علاوه بر این، عامل زایمان باید برای شروع تنفس نوزاد اقداماتی انجام دهد که این مسایل در زایمان در آب لزومی ندارد. در زایمان طبیعی، عامل زایمان به محض به دنیا آمدن نوزاد از روش هایی مانند مالش کف پا و کمر نوزاد برای تحریک شروع تنفس استفاده می کند که در زایمان در آب این کارها لزومی ندارد. بنابراین، نوزاد احساس آرامش بیشتری خواهد کرد.
زایمان در آب موجب بهبود جریان خون مادر می شود و جریان خون نوزاد را نیز افزایش می دهد. این وضعیت، هوشیاری نوزاد و افزایش تحرک وی را به همراه خواهد داشت.
