تمام تاکید و تلاش علم دندانپزشکی امروز بر نگهداری دندان‌هاست اما در نهایت ممکن است پوسیدگی دندان یا بیماری لثه کار را به جایی برساند که دیگر امیدی به نگهداری دندان نباشد. در چنین حالتی دندانپزشک راه آخر را انتخاب می‌کند: کشیدن دندان
استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید برای کودکان بالای دو سال مانعی ندارد. با افزایش سن دندانها پوسیده نمی شود و با زایمان هم هیچ دندانی خراب نمی شود.وزیر بهداشت با ارائه بسته حمایتی و تصویب بسته خدمات دندانپزشکی پیشگیری کمک شایان توجهی به سلامت دهان و دندان کشور کرده اند پوسیدگی هایی که منجر به عفونت شوند میکروبها را از طریق جریان خون وارد بدن کرده و موجب بیماری های قلبی-عروقی و کلیوی،ریوی و سکته های مغزی در افراد مبتلا به بیماریهای دهان و دندان می شوند.
آنچه مسلم است ارتقای سلامت عمومی مستلزم توجه به سلامت دهان ودندان است و هر چه اطلاعات مردم در این زمینه از سنین پایین از سطح پیش دبستانی و دبستان افزایش یابد در سلامتی دهان و دندان و حفظ سلامتی آن برای همه عمر موثر خواهد بود از این رو در گفتگویی با دکتر محمد حسین خوشنویسان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص دندانپزشکی اجتماعی از آمریکا دانشگاه میشیگان مهمترین مسائل حوزه دهان و دندان را مورد بررسی قرار دادیم
-مهمترین بیماریهای مربوط به دهان و دندان چه بیماری هایی می باشد؟
– در کل دنیا مردم از دو بیماری دهان که پوسیدگی دندان و بیماری های لثه است رنج می برند این دو بیماری عامل ایجاد کننده میکروب ها هستند.اگر با مسواک زدن پوسیدگی دندان را کنترل نماییم عملا توانسته ایم بر بسیاری از بیماریهای لثه غلبه نماییم.
-با توجه به اینکه دندانپزشکان توصیه می کنند که شیرخواران و کودکان هم دندانهایشان را تمیز کنند آیا استفاده از خمیر دندانهای حاوی فلوراید برای کودکان ضرری ندارد؟
با توجه به اینکه بعد از شش ماهگی و اولین رویش دندانها لازم است که از دندانها مراقبت شود لازم به ذکر است تا سن دو سالگی در مسواک زدن و استفاده از فلوراید می بایست جانب احتیاط رعایت شود.بعد از این سن استفاده از خمیردندانهای خاص کودکان به دلیل اینکه در آنها فلوراید زیادی وجود ندارد بلا مانع است و بلع آن به کودکان آسیبی نمی زند زیرا از طریق ادرار دفع می شود.
-آیا دندانها در سالمندی و روند پیری خراب شده و از بین می روند؟چنین مسئله ای به لحاظ پزشکی تایید شده است؟
-مردم می بایست از این مسئله که می توانند از سلامت دهان خود به خوبی مراقبت کنند و این مراقبت هم دربردارنده نتیاج بسیار خوبی است آگاه شوند.متاسفانه درگذشته مردم دارای باورهای غلطی بودند که از نظر علمی به هیچ وجه قابل قبول نیست.اکثر مردم بر این باور بودند که با افزایش سن دندانها پوسیده و روزی باید کشیده شود و دندان مصنوعی جایگزین دندانهای دائمی و خدادادی شود.یا خانمهای باردار بر این مسئله تاکید می کنند که بعد از بارداری و زایمان دندان ها خراب و شاید یکی دو عدد از دندانها از بین برود.در حالی که علم پزشکی چنین مسائلی را رد می کند.در صورتی که از دهان ودندان مراقبت شود و بعد از صبحانه و شام دو دقیقه مسواک آغشته به خمیر دندان حاوی فلوراید زده شود برای عمرهای طولانی هم دندانها سالم باقی می مانند.
-به چه دلیل دندانپزشکان بر سلامت دندانهای افراد سالمند تاکید می کنند؟
– با افزایش سن سن بیش از پیش به سلامت دندانها نیازمندیم زیرا در میانسالی انرژی بدن تنها از غذای مصرف شده تامین می شود بنابراین اگر سالمندی به دلیل عدم برخوداری از دندانهای مناسب نتواند از منابع پروتئینی،سبزیجات و میوه ها استفاده نماید بدن خود را به شدت در معرض آسیب های ناشی از بیماری ها قرار داده است.یقینا افراد میانسالی که در دوران زندگی از دندانهای خود مراقبت نموده اند در دوران سالمندی نسبت به دیگر هم سالان که از سلامت دهان و دندان برخوردار نیستند به مراتب زندگی بهتری دارند. زیرا آنها توانسته اند به طور کامل انرژی مورد نظر خود را از غذاها دریافت کنند یقینا بدن این دسته از سالمندان از قدرت دفاعی مطلوب تری در برابر میکروبها برخوردار است .
-مهمترین وظایف دولت در این بخش چیست؟
-دولت وظیفه دارد از طرق مختلف درخصوص چگونگی رعایت بهداشت دهان و دندان و تضمین سلامت آن به مردم آموزش دهد.مسلما می بایست در کتابهای درسی و کلاسها و برنامه های آموزی معلمان و مربیان به این مقوله بیش از گذشته پرداخته شود تا معلمان از طریق اطلاع رسانی جمع کثیری از دانش آموزان را با مسائل پیرامون سلامت دهان و دندان آشنا کنند.نه تنها در دبستان بلکه در سنین بالاتر لازم است که دولت به مردم به خصوص نوجوانها و جوانها مراقبت از سلامت دهان و دندان را آموزش دهد تا جایی که آموزشها در خانواده،مدرسه و جامعه نهاینه شود.مطمئنا مراقبت فردی از دهان ودندان نقش گسترده ای در حفظ سلامت دستگاه های عمومی بدن افراد دارد.یکی از مهمترین وظایف دولت در حفظ سلامتی مردم در حوزه دهان و دندان و بالطبع سلامت عمومی بدن،دسترسی آسان به خدمات برای همه مردم می بایست تامین شود.آنچه مسلم است همه مردم از گرانی خدمات دندانپزشکی شاکی هستند و متاسفانه مردم هم در این زمینه تلاشی برای کمک و یاری رساندن به خود انجام نمی دهند.اگر مردم یک قدم بردارند و دولت هم یک قدم بردارد می توان بر بسیاری از مشکلات دهن و دندان فائق آمد.دولت باید به مردم آگاهی و اطلاعات اساسی را بدهد و مردم هم آنها را در زندگی فردی خود به کار بگیرند.در این صورت است که می توان با جرات گفت بسیاری از مردم به خدمات دندانپزشکی نیاز آنچنانی نخواهند داشت.همچنین در حوزه وظایف فردی لازم است همه مردم از سن شش ماهگی که اولین دندانها می رویند تا دوران سالمندی سالی دو بار به دندانپزشک مراجعه کنند.
-با توجه به اینکه بسیاری از عدم مراجعه مردم به دندانپزشکان به دلیل هزینه های بالای آن است آیا در بخش دولتی و بیمه ها برای حل این مشکل اساسی چاره ای اندیشیده شده است؟
– بخش دولتی در سیستم بهداشت کل کشور از واحدهایی برخوردار است که برخی از خدمات دندانپزشکی را به مردم ارائه می دهد،البته لازم به ذکر است در ایران بیش از ۹۰درصد دندانپزشکان به صورت خصوصی کار می کنند و دسترسی به آنها هم نیازمند تقبل هزینه های سنگین برای خانواده هاست.خوشبختانه اخیرا با حمایت های وزیر محترم بهداشت جناب آقای دکتر هاشمی بسته خدمات دندانپزشکی پیشگیری توسط بیمه ها به تصویب رسیده است که این خدمات از سوی هیات دولت تصویب و برای اجرایی شدن به بیمه ابلاغ شده است.کلیه بیمه های پایه در کشور تامین اجتماعی،خدمات درمانی،نیروهای مسلح و کمیته امداد موظف به دراختیار گذاشتن خدمات درمانی به مردم هستند.بنابراین مردم می توانند با در دست داشتن دفترچه درمانی خود با مراجعه به مراکز دولتی از خدمات مصوب استفاده نمایند.در بخش خصوصی هم اگر دندانپزشکان با شرکت های بیمه یاد شده قراردادی داشته باشند مردم می توانند در مطب های خصوصی از این خدمات بهره مند شوند و در این صورت تعرفه سی درصد هزینه دولتی پرداخت و مابقی هزینه توسط بیمه به دندانپزشکان پرداخت می شود.یکی از مسائلی که قبلا در این بسته وجود نداشته آموزش بهداشت است.دندانپزشکان اگر به مردم آموزش بهداشت بدهند می توانند در قبال چنین آموزشهایی حق الزحمه دریافت نمایند .مسلما بسته حمایتی موجب افزایش دسترسی مردم به خدمات می شود.همچنین بسته پیشگیری که به تصویب رسیده در ارتقای پیشگیری و سلامت دهان و دندان بسیار موثر است امید می رود از سال جدید موارد مندرج در این بسته اجرایی شود و در سالهای آتی به پیشرفتهای قابل توجهی دست بیابیم به طوری که تا سال ۱۴۰۴ که جمعیت دانش آموزان ۶ تا ۱۲ سال فاقد از هرگونه بیماریهای دندان ولثه شوند .مسلما رسیدن به چنین تحولی در عرصه سلامت دهان و دندان جز با همراهی و همکاری مردم محقق نمی شود .آنچه مسلم است مردم باید همانند زمانی که برای جلوگیری از بیماریهای عفونی خود و فرزندانشان را موظف به زدن واکسن می دانند مراجعه به دندانپزشک و توجه به سلامت دهان و دندان را همانند واکسن زدن ضروری بدانند و با پیشگیری و چکاب دندان از دندانهای سالم خود برای کل دروان زندگی خود مراقبت نمایند.
-مهمترین بیماریهایی که ناشی از بی توجهی به سلامت دهان و دندان است چه بیماری هایی می باشد؟
-در صورتی که اشخاص ازدهان و دندان خود مراقبت نکنند و دندانهایشان بپوسد و یا این پوسیدگی منجر به عفونت لثه شود و در صورت تمیز نکردن دندانها اگر برروی آنها جرمی بنشیند مسلما میکروبها در کنار این جرمها لانه ساخته و با ضعیف کردن لثه وارد جریان خون می شوند .ورود میکروبها به جریان خون می تواند بیماری های متعددی را ایجاد نماید که عمده ترین آنها بیماری های قلبی-عروقی می باشد همچنین بیماری های ریوی،کلیوی و…که منجربه سکته مغزی شود.درزنان باردار نیز زایمان زود رس و تولد کودکانی کم وزن مشاهده شده است.یقینا بی توجهی به سلامت دهان و دندان هزینه های زیادی را بر خانواده و دولت وارد می کند بنابراین با یک مسواک زدن ساده می توان مانع بروز بسیاری از بیماریها شود.بنابراین فواید مسواک زدن فقط برای داشتن دنداهایی سفید و زیبا نیست بلکه بر سلامت عمومی بدن بسیار تاثیر گذار است.
-چه توصیه ای برای افرادی که از دندانهای مصنوعی استفاده می کنند دارید؟
-علت اینکه به افراد توصیه می کنیم که به دندانپزشکان مراجعه نمایند این است که درصورت مراجعه زود هنگام و در زمانی که دندان در مراحل اولیه پوسیدگی قرار دارد می توان با برخی مراقبت ها مانع پوسیدگی آن شد و موجب بازیافتن سلامت مجدد دندان شد .این مسئله زمانی اتفاق می افتد که شما روی دندان لکه های سفید رنگی مشاهده کنید.البته مردم به راحتی نمی توانند لکه های سفید را تشخیص دهند بنابراین با مراجعه به دندانپزشک نوع پوسیدگی مشخص می گردد و پزشک با تدابیر خاص چنین مشکلی را برطرف می نماید.اگر لکه های سفید به پوسیدگی های بزرگتری تبدیل شدند اگرپوسیدگی بلافاصله ترمیم نشود رشد کرده و در نتیجه کل دندان را تخریب می کند.استفاده از دندانهای جایگزین به هیچ وجه افراد را راضی نمی کند اما چون چاره دیگری باقی نمانده ، مجبورند از دندانهای مصنوعی استفاده کنند.به هیچ وجه دندان مصنوعی نمی تواند جایگزین مناسبی برای دندانهای طبیعی باشد.فلذا دندانپزشکان به صورت اکید به مردم توصیه می کنند حتی اگر دندانهایتان مشکلات شدیدی از جمله پوسیدگی های شدید دات هرگز آن را نکشید.لازم به ذکر است ایمپلنت به هیچ وجه جایگزین دندان نیست به این علت که نسبت به دندان های طبیعی به مراقبت های بیشتری نیاز دارد اگر به طور مداوم از آن مراقبت به عمل نیاید زودتر از دندانهای طبیعی از بین می رود.بنابراین توصیه می شود افرادی که دندان مصنوعی دارند نیز با مراجعات مکرر به دندانپزشک دهان و لثه خود را مرتبا چک نمایند .افرادی که دندان مصنوعی کامل هم دارند به این دلیل که نسج بدن در سنین سالمندی کوچکتر می شود ممکن است احساس لقی ایجاد شود در صورتی که لقی برطرف نشود موجب زخم شده و به ضایعات بدخیمی تبدیل شود.دندانهای مصنوعی باید به طور روزانه تمیز شوند وشب تا صبح در آب و نمک قرار داده شود تا نسج لثه زیر دندانها تا حدودی تمیز شود.
-آیا سن پوسیدگی دندان در کشور کاهش یافته است؟
-در پیمایش کشوری که در سال ۹۲ انجام شد مشخص گردید که شاخص پوسیدگی برای کشورها مقدار پوسیدگی است که درکودکان ۱۲ساله وجود دارد بدین علت که در این سن تمام دندانهای دائمی در دهان رویش پیدا کرده و این سن نقطه خاصی است که برای تعیین وضعیت سلامت دهان و دندان یک کشور مورد توجه قرار داده می شود. شاخص سالانه کودکان ۱۲ساله در سال ۱۳۸۳پوسیدگی ،کشیدن یا خراب شدن دو دندان بوده است .بیش از ۹۰ درصد این شاخص مربوط به دندانهای پوسیده می باشد بنابراین تقریبا خود شاخص را مساوی با دندانهای پوسیده تلقی می شود.بدین معنی که این کودکان در سال ۸۳ حدود ۲ دندان پوسیده داشته اند که در سال ۹۲ تغییر فاحشی نداشته است .مسلما اگر مردم و خانواده ها از دندانهایشان مراقبت کنند آمار پوسیدگی به شدت کاهش می یابد و در حقیقت شاخص مطلوب این است که عددما صفر باشد یعنی هیچ دندان پوسیده ای نداشته باشیم،هیچ دندانی پوسیده نباشد و هیچ دندانی نیاز به ترمیم نداشته باشد.فلذا شاخص ایده آل جامعه دندانپزشکی تا سال ۱۴۰۴ برای کودکان ۶ تا ۱۲ ساله که باید در کشور اتفاق بیفتد رسیدن به شاخص صفر است.در حال حاضر حدود ۲۷درصد از بچه های ۱۲ساله هیچ پوسیدگی دندانی ندارند که عدد بسیار خوبی است یعنی بیش از یک چهارم کودکان ما دندانهای سالم و عاری از پوسیدگی دارند .
– آموزش و پرورش و وزارت بهداشت برای حفظ سلامت دهان و دندان دانش آموزان چه تدابیری اندیشیده اند؟
در آخرین هفته سال گذشته در ایران تفاهم نامه مشترکی بین وزارت بهداشت و آموزش پرورش اتفاق افتاد که خدمات پیشگیری سلامت دهان با استفاده از یونیت سیار در محوطه مدرسه ارائه شود . با اعزام متخصصانی از سوی وزارت بهداشت به مدارس دندانهای دانش آموزان معاینه و نحوه مراقبت صحیح از دندانها به آنها آموزش داده می شود و کسانی که به شیار پرکن و ترمیم های اساسی نیاز داشته باشند به واحدهای خارج از مدرسه ارجاع داده می شوند .مدرسه هایی که بتوانند فضایی را برای این کاردر اختیار وزارت بهداشت قرار دهند می توانند از مزایای یک کلینیک ثابت برخوردار شوند که به آن مدرسه و مدارس مجاور به صورت مستمر رسیدگی شود.با توجه به اینکه طرح در گذشته وجود داشته اما بدین صورت که هر دو وزارتخانه خود را مکلف به انجام خدمات در مدارس بدانند نبوده است بنابراین با استفاده از چنین برنامه هایی می توان به افزایش دسترسی به دندانپزشکان امیدوار بود.
مطالب مرتبط :
حمله قلبی و نشانه های آن
جذب بهتر آهن با نفس کشیدن در هوای پاک
درمان دندان بهتر است یا کشیدن آن ، دندان ، پوسیدگی دندان ، لثه ، دهان ، بیماری های قلبی عروقی ، فلوراید ، مسواک ، دندان مصنوعی ، سلامت دهان ، سکته مغزی ، زنان باردار
