از میان سس‌ها، نوع چربی‌ای که مخصوصا در سس مایونز وجود دارد، مقدار قابل‌توجهی اسیدچرب اشباع دارد. البته ممکن‌است درصدی از چربی برخی از این سس‌ها با روغن‌های گیاهی جایگزین شده باشد. به هر حال از بین چربی‌ها، چربی‌های اشباع مضر‌ترین هستند و سس‌هایی که حاوی این نوع چربی باشند، بد‌ترین سس‌ها.
زیاد گفته شده و زیاد هم شنیده‌اید که سس چرب است و ضرر دارد و اگر اضافه وزن دارید، دور سس را خط بکشید؛ اما کمتر درباره این موضوع حرف زده شده که چه خوردنی‌های دیگری را می‌شود جایگزین سس کرد.
۱-روغن زیتون
خیلی‌ها طعم و بوی روغن زیتون را دوست ندارند، در حالی که این روغن بودار در کنار بو و طعم نسبتا ناخوشایندش صد‌ها مزیت دارد که مهم‌ترین اثر محافظتی آن پیشگیری از افزایش چربی خون و در نهایت حفظ قلب از ابتلا به انواع بیماری‌هاست. از دیگر مزایای این روغن می‌توان به اثر پیشگیرانه آن از ابتلا به برخی سرطان‌ها اشاره کرد. اگر قصد دارید غذایی کربوهیدرات دار بخورید بهترین کار برای اینکه قندخونتان بالا نرود اضافه کردن روغن زیتون به سالادتان است. به این ترتیب قند خون و حتی تری‌گلیسرید در حدود مناسبی ثابت می‌ماند، پس اگر دیابت دارید، بدانید که مصرف روغن زیتون حساسیت بدن شما را نسبت به انسولین بیشتر کرده و قندخونتان تنظیم می‌شود.
شما می‌توانید به جای سس‌های چرب و آماده، کمی روغن زیتون را با سرکه یا آب‌لیمو مخلوط کنید و با اضافه کردن کمی ادویه و چاشنی‌های مخصوص سالاد سس خوش‌مزه و خوش‌طعمی تهیه کنید. اگر هم از روغن زیتون بدتان نمی‌آید، می‌توانید آن را به تنهایی روی سالاد کاهو، کلم و کلم بروکلی بریزید و میل کنید.
۲-آب گوجه‌فرنگی
گوجه‌فرنگی سرشار از ویتامین‌های A و C و مملو از پتاسیم است. بنابراین عادت به مصرفش به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. علاوه بر همه این‌ها، گوجه‌فرنگی منبع لیکوپن است که آثار محافظت کننده قلبی و عروقی داشته و یک آرامش بخش به حساب می‌آید.
به همین دلیل می‌توانید به جای سس، گوجه‌فرنگی را رنده کنید، به آن کمی پیاز یا سیر ساطوری شده بیفزایید و با کمی آب‌لیمو یا سرکه، نمک و روغن زیتون، روی سالادتان بریزید. علاوه بر این می‌توانید آب گوجه‌فرنگی را کمی بجوشانید و بعد از سرد شدن با آب‌لیمو یا آب نارنج مخلوط کرده و هر روز از آن بهره ببرید.
۳-پنیر کم‌چرب
پنیر نیز می‌تواند یکی دیگر از جایگزین‌های سس باشد؛ البته پنیر کم‌چرب. پنیر علاوه بر طعم‌اش دارای مقادیر قابل ملاحظه‌ای پروتئین باکیفیت است و تقریبا تمام اسید آمینه‌های ضروری بدن را دارد. اگر پنیر پاستوریزه یا همان پنیر معمولی را روی سالادتان رنده کنید، غذای کاملی مصرف کرده‌اید؛ چرا که پنیرهای تازه علاوه بر پروتئین دارای چربی هم هستند. بنابراین یادتان باشد که با مصرف این سس، کمی از حجم غذایتان را کم کنید.
عده‌ای آب پنیر را نیز جزو ترکیبات سسشان به کار می‌برند. آب پنیر ارزش غذایی بسیار بالایی دارد؛ یعنی دارای مقادیر قابل ملاحظه‌ای مواد معدنی خصوصا کلسیم و ویتامین‌های محلول در آب مثل گروه B است، بنابراین فردی که می‌خواهد چربی و پروتئین کمی مصرف کند و به مواد معدنی و ویتامین نیاز دارد، می‌تواند آن را روی سالاد خود بریزد؛ البته به شرطی که با سبزی‌های معطر طعم‌دار شده باشد.
۴-ماست و آب ماست
بعضی‌ها ماست را به‌عنوان سس استفاده می‌کنند؛ چه به‌تنهایی، چه مخلوط با سایر چاشنی‌ها (مثل آب‌لیمو، روغن زیتون و فلفل) و فقط باید سعی کنید ماست‌های کم‌چرب و غنی‌شده را برای استفاده روی سالاد‌هایتان استفاده کنید تا غذای کاملا سالمی مصرف کرده باشید.
یک لیوان ماست کم‌چرب حدودا ۵۵ کیلوکالری انرژی دارد و دارای پروتئین و کلسیم است و به سالمندان، کودکان و زنان باردار، زیاد توصیه می‌شود. آنهایی که نمی‌خواهند دچار چاقی و اضافه وزن شوند و در عین حال می‌خواهند از خوردن انواع سالاد‌ها لذت ببرند، می‌توانند از ماست و آب ماست طعم‌دار شده با انواع ادویه‌جات بهره ببرند.
یادتان باشد اگر از ماست روی سالادتان استفاده می‌کنید نوشابه‌های گازدار را به مقدار خیلی کم بنوشید یا بهتر از آن، اصلا مصرف نکنید؛ زیرا به علت داشتن اسید فسفریک (فسفر زیاد) باعث عدم جذب کلسیم موجود می‌شوند. در ضمن، شما می‌توانید با کمی لبوی پخته رنده شده، رنگ زیبایی را به سستان بدهید.
۵-آب‌لیمو و لیموی تازه
اگر تاکنون در کنار غذا‌هایتان از لیمو استفاده نمی‌کردید، از این به بعد سعی کنید حتما ظرف آب‌لیمو را در کنار غذا قرار دهید یا حتما در هر فصل لیموی تازه مخصوص آن فصل را بخرید زیرا مصرف آب‌لیمو به همراه غذا مانع بروز کمبود آهن و ویتامین C می‌شود. از آنجا که آهن در انواع گوشت، تخم‌مرغ، حبوبات و غلات یافت می‌شود در صورت مصرف هم‌زمان فرآورده‌های گیاهی و حیوانی و آب‌لیمو جذب این ماده معدنی بیشتر خواهد شد. بنابراین اعضای خانواده‌تان را به مصرف آب‌لیمو و لیموی تازه عادت دهید و به جای سس‌های چرب و آماده، آب‌لیمو با سالاد مصرف کنید.
انواع سالاد اعم از سالاد سبزیجات و سالاد شیرازی به همراه آب لیمو یا لیموی تازه طعم بسیار خوشایندی پیدا می‌کند که در حضور رب انار، این خوش‌طعمی چند برابر خواهد شد.
۶-آب نارنج و غوره
نارنج هم میوه‌ای از خانواده مرکبات است. آب نارنج، ترش، مطبوع و سرشار از ویتامین C بوده و تاحدودی خواص آب‌لیمو را دارد. آب نارنج را می‌توانید به جای سس روی انواع سالاد سبزیجات و حتی سالاد میوه استفاده کنید، به خصوص برای افرادی که ترشی ملایم را می‌پسندند، بدون اینکه کالری اضافی وارد بدنشان شده باشد. حتی می‌توان آب نارنج را به جای آب‌لیمو با ماست و یا رب انار و روغن زیتون مخلوط کرد و سس خوش‌طعم و معطری تهیه کرد.
آبغوره نیز دارای طعم ترش و کمی شور است و برای افرادی که مبتلا به چربی خون هستند، توصیه می‌شود. اگر آبغوره با سالاد مصرف شود به لاغر شدن و کاهش وزن کمک شایانی می‌کند. آبغوره همچنین به علت خوش‌طعم کردن سالاد می‌تواند به همراه انواع سالاد‌ها مخصوصا سالادهایی که با کاهو، کلم بروکلی، کلم برگ و خیار درست شده‌اند به جای سس مصرف شود، البته بدون مصرف نمک اضافی.
بهترین جایگزین برای سس سالاد ، سس سالاد ، چربی ، اسید چرب ، روغن زیتون ، گوجه فرنگی ، پنیر کم چرب ، ماست ، لیمو ، آب نارنج ، غوره ، کلم بروکلی ، کاهو
