بیماری پارکینسون (به انگلیسی: Parkinson’s Disease) یا PD، برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون (James Parkinson) در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد و بنابراین نام این بیماری به او تعلق یافت.
این بیماری همان لرزش در وضعیت استراحت است که شیوع آن بیشتر در سنین پیری است اما در جوانان هم دیده میشود شیوع آن در تمام مناطق دنیا یکسان است یعنی درصد شیوع بیماری با تغییر در منطقه خیلی فرق نمی‌کند بطور کلی این بیماری بر اثر از بین رفتن سلول‌های ترشح کننده ماده‌ای به نام دوپامین (که یک انتقال دهنده عصبی) است رخ می‌دهد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در عقده های قاعده ای مغز موجب علائم ترمور، سفتی عضلات و کندی حرکات میشود.
علائم پارکینسون
پارکینسون بر اساس دو علامت یا بیشتر از چهار علامت اصلی بیماری مشخص میشود. ارتعاش و لرزش دست و پا در حالت استراحت، کندی حرکات، سختی و خشک شدن دست و پا و بدن و نداشتن تعادل این چهار علامت اصلی را تشکیل می‌دهند.
در مراحل اولیه بیماری، ارتعاش اندام ملایم و معمولاً در یک طرف بدن وجود دارد و احتیاجی نیز به درمان ندارد اما با پیشرفت بیماری فردی که دست لرزان خود را در جیب یا پشت خود پنهان می‌کند یا چیزی را برای کنترل ارتعاش مدام در دست می‌گیرد، دیگر قادر به پنهان کردن لرزشهای شدید اندام به ویژه به هنگامی که می‌خواهد تمرکز بیشتری به خود دهد نیست.
چهار علامت شایع بیماری ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت) آرام شدن حرکت (برادیکینسیا / Bradykinesia) سختی حرکت (و خشک شدن) دست و پا یا بدن تعادل بد (تعادل ضعیف) در حالی که دو یا بیشتر از این علایم در بیمار دیده شود، مخصوصاً وقتی که در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود، تشخیص پارکینسن داده میشود مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیماری دیگری را نمایان کند.
بیمار ممکن است در اوایل، بیماری را با لرزش دست و پا یا با ضعیف شدن حرکت احساس کند و دریابد که انجام هر کاری بیشتر از حد معمول طول می‌کشد و یا اینکه سختی و خشک شدن حرکت دست و ضعف تعادل را تجربه می‌کند. اولین نشانی‌های پارکینسون مجموعه‌ای متفاوت از ارتعاش، برادیکنسیا، سفت شدن عضلات و تعادل ضعیف هستند. معمولاً علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن پدیدار می‌شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر هم راه پیدا می‌کنند.
تغییراتی در حالت صورت و چهره روی می‌دهد، از جمله ثابت شدن (fixation) حالت صورت (ظاهراً احساسات کمی بر چهره نمایان میشود) و یا حالت خیرگی چشم (به دلیل کاهش پلک زدن). علاوه بر این‌ها، خشک شدن شانه یا لنگیدن پا در سمت تحت تاثیر قرارگرفته عوارض دیگر (عادی) این بیماری است.
افراد مسن ممکن است نمایان شدن یک به یک این نشانه‌های پارکینسون را به تغییرات افزایش سن ربط بدهند، ارتعاش را به عنوان “لرزش” بدانند، برادیکنسیا را به “آرام شدن عادی” و سفت شدن عضلات را به “آرتروز” ربط بدهند. حالت قوز (stooped) این بیماری را هم خیلی از این افراد به سن یا پوکی استخوان (osteoporosis) ربط می‌دهند. هم بیماران مسن و هم بیماران جوان ممکن است بعد از بیش از یک سال که با این عوارض روبرو بوده‌اند برای تشخیص به پزشک مراجعه کنند.
درمان
این بیماری درمان قطعی ندارد اما داروهایی مثلاً لوودوپا (levodopa) آمانتادین، بی‌پریدن و سلژیلین در درمان آن تجویز میشود. گاه از جراحی نیز استفاده میشود. البته نقش کاردرمانی و فیزیوتراپی در این زمینه بسیار زیاد است زیرا مانع پیشرفت بیماری و محدودیت عملکرد میشود. تحقیقات جدید نشان داد خوردن مواد غذایی حاوی نیکوتین مانند فلفل و گوجه فرنگی به کاهش پارکینسون منجر میشود.
محققان آمریکایی دریافتند: خوردن موادغذایی حاوی (حتی مقدار کم) نیکوتین، مانند فلفل و گوجه فرنگی، ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش می‌دهد. دکتر «سوزانسیرلس نیلسن» و همکارانش در دانشگاه واشنگتن در سیاتل ۴۹۰ نفر را که به تازگی به بیماری پارکینسون در درمانگاه دانشگاه مغز و اعصاب یا سازمان حفظ سلامت منطقه‌ای تشخیص داده شده بودند را مورد بررسی قرار دادند.
از طرفی دیگر ۶۴۴ نفر از افراد بدون شرایط عصبی به عنوان گروه شاهد مورد استفاده قرار گرفت.در این تحقیقات، شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌ای در رابطه با رژیم‌غذایی و استفاده از توتون و تنباکو را پر کردند.محققان دریافتند که مصرف سبزیجات به طور کلی خطر ابتلا به بیماری پارکینسون تأثیر نمی‌گذارد، اما مصرف سولاناسه خوراکی-خانواده گیاه گلدار با برخی از گونه‌های تولید غذاهایی که منابع خوراکی از نیکوتین هستند.
خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش داده است. این تحقیقات همچنین نشان داد که فلفل در کاهش بیماری پارکینسون قوی‌تر عمل کرده است. در این مورد سیگار و قلیان که منبع سرشار از نیکوتین هستند کمک قابل توجهی برای پیشگیری از این بیماری می‌کنند. ولی به دلیل خطر ابتلا به بیماری‌های خطر ناک دیگر که توسط سیگار و قلیان در بدن ایجاد میشود، استفاده از این دخانیات توصیه نمی‌شود
ورزش و فعالیت بدنی
ورزش کردن علاوه بر اینکه ماهیچه‌های بدن را تقویت می‌کند و به مرور باعث کاهش لرزش اندام‌ها میشود، انعطاف‌پذیری عضلات و تعادل بدن را افزایش می‌دهد. ورزش و تحرک بدنی همچنین وضع روحی بیماران را بهبود می‌بخشد و افسردگی و اضطراب ناشی از بیماری را در آنها کاهش می‌دهد.
آموختن حرکات ورزشی مفید برای مبتلایان باید تحت نظر متخصص طب فیزیکی صورت گیرد تا از پیاده‌روی، ایروبیک در آب و حرکات کششی نهایت استفاده را ببرند. فیزیوتراپی در بهبود مشکلات تعادلی، ضعف در هماهنگی اندام‌ها، خستگی، درد، نوع راه‌رفتن، بی‌تحرکی و ضعف ماهیچه‌های بدن کمک زیادی به بیماران می‌کند.
دارو و درمان
بیماری پارکینسون درمان‌پذیر نیست و پزشکان تاکنون نتوانسته‌اند درمان قطعی برای آن بیابند. راهکارهای ارائه‌شده علائم بیماری را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد و به بیماران کمک می‌کند بیماری خود را مدیریت کنند و در اوضاع وخیم‌تر، پزشکان عمل جراحی را توصیه می‌کنند.
تغییرات سبک زندگی مانند انجام حرکات ورزشی بویژه ورزش‌های هوازی و فیزیوتراپی به منظور بالابردن تعادل و ایجاد کشش از اهمیت بالایی برخوردار است. داروهایی که برای این بیماران تجویز میشود، مشکلات آنها در راه‌رفتن و حفظ تعادل و لرزش اندام‌ها را بهبود می‌بخشد و به بیماران کمک می‌کند کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.
مراقبت‌های روزانه
در مراحل پایانی بیماری، فرد مبتلا تعادل عضلات خود را به مرور از دست می‌دهد و همین امر باعث میشود با کوچک‌ترین ضربه هنگام راه‌رفتن یا نشستن تعادل خود را از دست بدهد. هنگام نشستن بهتر است دور پاهای بیمار بالش یا چیز دیگری را به صورت U شکل قرار دهید تا مانع از بر هم خوردن تعادلش شود. بیماران باید از حمل اجسام هنگام راه‌رفتن خودداری کنند. همچنین عقب‌عقب راه‌رفتن احتمال افتادن و بر هم خوردن تعادل آنها را افزایش می‌دهد.
انجام برخی فعالیت‌های روزمره مانند غذا‌خوردن، حمام‌کردن و نوشتن برای مبتلایان به پارکینسون دشوار است و متخصصان با ارائه راهکارهای درمانی می‌توانند فعالیت‌های روزمره را برای آنها ساده‌تر کنند. ماساژدرمانی جزو درمان‌های به ظاهر ساده‌ای است که از کشش ایجادشده در ماهیچه‌ها می‌کاهد و آنها را آرام می‌کند. علاوه بر این، طب‌سوزنی توسط پزشک متخصص نیز درد ناشی از بیماری را کاهش می‌دهد.
تغذیه سالم
مبتلایان به پارکینسون بعد از تشخیص بیماری باید تحت نظر پزشک معالج قرار بگیرند تا بر اساس دستورات تجویزشده، بتوانند بهتر زندگی کنند. مصرف رژیم غذایی سالم و متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات، مواد غذایی سرشار از فیبر و مصرف مایعات کافی در طول روز از بروز یبوست و تشدید وضع بیماران جلوگیری می‌کند.
رژیم غذایی متعادل همچنین مواد مغذی لازم برای بدن از قبیل اسیدهای چرب امگا۳ را که برای بیماران مبتلا به پارکینسون مفید است، تامین می‌کند. مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین از جمله قهوه و چای سیاه و سبز به کاهش پیشرفت بیماری کمک می‌کند.
گردآوری توسط:مجله اینترنتی جوانیها
