یبوست در مکاتب مختلف طبّ قدیم یکی از «امّ الامراضی» محسوب می شود که می تواند در ایجاد هر بیماری دخیل باشد ولذا در درمان هر ناخوشی نیز، یکی از اصول مهم، رفع یبوست است؛یکی از دلایل اصلی ابتلا به یبوست، کم‌تحرکی و ورزش نکردن است
یبوست چیست؟در حالت عادی، زمانی که غذایی به دهان برده میشود دندان‌ها به کمک بزاق به جان آن افتاده و روانهٔ معده‌اش می‌کنند. این مواد غذایی در داخل معده به کمک شیرهٔ معده هضم شده و سپس راه روده‌ها را در پیش می‌گیرد. در طول این روند مواد مغذی موجود در غذای خورده شده توسط پرزهای روده جذب و وارد جریان خون می‌شوند. این مواد مغذی حدود ۸ ساعت بعد از گوارش در هر دقیقه ۰/۵ سانتی‌متر پیش می‌روند و هر آنچه جذب نشده است مدفوع را تشکیل داده و در کولون پیش می‌روند.
غدد داخل کولون آب مدفوع را گرفته هزاران باکتری از این مواد زائد تغذیه می‌کنند. انقباض‌های جدارهٔ روده‌ها مدفوع را به سمت رودهٔ راست (رکتوم) پیش می‌برند. در واقع مواد غذایی بین بیست تا چهل ساعت بعد از مصرف به آخر خط می‌رسند. اگر شما هر هفته کمتر از سه مرتبه دفع داشته باشید میشود گفت که دچار مشکل یبوست هستید. معمولاً افراد مسن بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند به خاطر اینکه تحرک بدنیشان کمتر است و داروهای بیشتری مصرف می‌کنند که ممکن است باعث تشدید مشکل شود. یبوست در بین خانم‌های باردار نیز رایج است.
حتی گفته میشود بسیاری از بیماری‌های روانی، کج‌خلقی‌ها، عصبانیت‌ها و… نیز ریشه در یبوست دارند، بنابراین برای داشتن زندگی سالم، لازم است حتماً به درمان و پیشگیری از یبوست بپردازیم، اما گاهی یبوست نسبت به درمان‌های معمول مقاوم است و حتی با مصرف ملین هم برطرف نمی‌شود. در این صورت چاره کار چیست؟ دراین مطلب پاسخ این پرسش را خواهید گرفت.
برای درمان یبوست هر غذایی را به جایش بخورید!
هر غذایی را به جایش بخورید! تغذیه نامناسب، مصرف غذاهای خشک و خوراکی‌های ناسازگار با مزاج از دیگر دلایل بروز یبوست هستند. علاوه بر این‌ها باید به مصلحات و تدابیر تعیین‌شده برای مصرف خوراکی‌ها در هر منطقه از کشور توجه کرد. مثلاً اگر مازندرانی‌ها برنج مصرف نکنند، دچار یبوست می‌شوند درحالی‌که ساکنان تهران ممکن است با خوردن برنج یبوست بگیرند یا اگر ماهی در مازندران خورده شود، مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر در یزد مصرف شود، ممکن است یبوست و نفخ را به دنبال داشته باشد.
با پیاده‌روی به جنگ یبوست بروید!
با پیاده‌روی به جنگ یبوست بروید! یکی از دلایل اصلی ابتلا به یبوست، کم‌تحرکی و ورزش نکردن است. به گفته بوعلی سینا، اگر مداوم ورزش کنید، هیچ‌گاه دچار یبوست نخواهید شد. البته منظور ورزش‌های سنگین نیست چراکه برخی از ورزش‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند. بهترین فعالیت‌های فیزیکی برای رفع یبوست، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حرکت‌های تقویت‌کننده عضلات شکم هستند. درواقع ورزش کردن و قرار گرفتن در هوای آزاد، نوعی ملین طبیعی محسوب میشود و از یبوست پیشگیری می کند.
تند غذا خوردن باعث یبوست می شود
هر لقمه را ۳۰ بار بجوید! تند غذا خوردن باعث ایجاد تشنگی و یبوست میشود و آهسته جویدن و صرف غذا با آرامش خاطر به پیشگیری از یبوست، چاقی و کبد چرب کمک می‌کند، بنابراین بهتر است هر لقمه غذا را ۳۰ تا ۴۰ بار بجوید و بعد قورت دهید. این کار باعث سیری زودرس، کم شدن حجم غذای مصرفی و هضم بهتر مواد غذایی نیز میشود. علاوه بر این‌ها، توصیه میشود تا وقتی گرسنه نشده‌اید، غذا نخورید. روی هم خوردن مواد غذایی مختلف نیز باعث سوءهاضمه میشود.
برای جلوگیری از بروز یبوست اجابت مزاج را به تعویق نیندازید!
اجابت مزاج را به تعویق نیندازید! برای جلوگیری از بروز یبوست باید عمل تخلیه را در ساعت‌های معینی انجام دهید. خیلی از افراد این توصیه را برای کودکانشان به کار می‌برند و به آنها می‌گویند صبح‌ها بعد از بیدار شدن از خواب و شب‌ها قبل از خوابیدن دستشویی بروند اما خودشان به آن عمل نمی‌کنند درحالی‌که به تعویق انداختن عمل دفع و نگه‌داشتن فضولات در بدن می‌تواند باعث یبوست و مشکل‌های متعدد شود. نوشیدن مایعات به‌اندازه کافی نیز می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. در فصل‌های سرد هم که بلغم در بدن رسوب می‌کند، توصیه میشود صبح‌ها ناشتا یک استکان آب جوش بنوشید. این عمل باعث لینت مزاج میشود.
فست‌فودها و غذاهای آماده باعث یبوست می شود
تغذیه خود را اصلاح کنید
در طب سنتی، اعتقاد بر این است که مصرف بعضی خوراکی‌ها مثل بادمجان، عدس، گوشت‌های نمک‌سود شده، ماهی‌های شور، شیرینی، قهوه، شکلات، چای پررنگ، سبزی‌های تند، خوراکی‌های ترش و قابض مثل آبغوره، فست‌فودها و غذاهای آماده و همچنین آب یخ می‌تواند باعث یبوست شود. در مقابل، غذاهایی مثل اسفیدباج (آبگوشت جوجه یا بزغاله و گوشت‌های راحت‌هضم همراه با سبزی‌هایی مثل اسفناج و کدو و…) طبیعت گرم و تر دارند و روده‌ها را مرطوب می‌کنند.
گوشت مرغ چاق و بال جوجه یا مرغ نیز باعث لعاب‌دار شدن خوراک و نرم شدن مدفوع میشود؛ به‌خصوص در کسانی که سوداوی مزاج هستند. از طرفی، مصرف مرغ همراه دارچین، بادام، زیتون و کرفس، شکم پر کردن آن با سبزی‌ها و همچنین آبگوشت خروس با روغن بادام شیرین به رفع یبوست کمک می‌کند. در واقع دارچین لطیف‌کننده و مقوی معده است و نفخ را از بین می‌برد. تخم کرفس نیز جاذب از معده و دافع از روده است؛ یعنی مواد زائد را از معده به سمت روده‌ها جذب و از روده‌ها به خارج از بدن دفع می‌کند. روغن‌زیتون هم ملین است و دل‌درد را برطرف می‌کند البته به‌شرط اینکه غذا با شعله زیاد طبخ نشود و خوراک به‌خوبی جا بیفتد.
درمان یبوست با نسخه طب سنتی
* دفع راحت با جوشانده برگ درخت زبان گنجشک :برگ‌های درخت زبان گنجشک صاف و سبز تیره هستند. بو و عطر این برگ‌ها تا حدودی شبیه به چای سبز است. می‌توان این برگ‌ها را به طور دست‌نخورده یا پاک‌کرده خشک کرد یعنی بدون ساقهٔ میانی. خشک کردن برگ‌ها باید بلافاصله بعد از چیدن باشد. از این برگ‌ها به صورت دمنوش استفاده می‌کنند. به این صورت که یک نوک انگشت از برگ‌های خشک را در یک فنجان کوچک آب در حال جوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. درخت زبان گنجشک باعث سهولت عمل دفع شده و روده‌ها را تحریک می‌کند. توصیه می‌کنیم چندین هفته از این گیاه استفاده کنید تا یبوست شما درمان شود.
* در طب سنتی خوردن یک لیوان خاکشیر هنگام صبح، مصرف یک لیوان آب کرفس با آب هویج و همچنین مصرف عرق کاسنی با عسل برای رفع یبوست توصیه میشود. همچنین مخلوطی از پودر گل سرخ با ماست بدون چربی، مصرف زیتون همراه با غذا و خوردن روزانه سبزی شوید و جعفری مفید است.
البته می‌توانید متناسب با مشکلتان با پزشک داروساز مشورت کنید تا میزان مصرفتان را مشخص کند. خوشبختانه تاکنون مواردی برای عوارض جانبی این گیاه ذکر نشده است.
دمنوش ریشه گل ختمی یکی از ملین‌های طبیعی برای درمان یبوست
اثرات مفید دمنوش ریشه گل ختمی:گل ختمی از آن «جامهٔ مخملی»اش گرفته تا در ترکیب تمام بخش‌هایش سرشار از موسیلاژ است برای همین هم یکی از ملین‌های طبیعی محسوب میشود. می‌توانید از ریشهٔ خردشدهٔ آن دمنوش تهیه کنید و یا اینکه آن را بجوید. مورد منع مصرفی برای این گیاه وجود ندارد اما اگر شما مشکل خاصی دارید قبل از مصرف حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
* همچنین خوردن گیاه آلوئه ورا توصیه میشود چون این گیاه تقویت‌کننده معده و روده و سرشار از ویتامین A، B1، B2، B6، است. آلوئه ورا تنظیم‌کننده هضم غذا است و دفع مواد زائد از روده را آسان می‌کند و از یبوست پیشگیری می کند.
* گشنیز نیز در رفع یبوست موثر است. این سبزی تقویت‌کننده معده و ضد باکتری معده و روده است.
* بادرنجبویه نیز از خانواده نعناع است و ویتامین‌های A، B و C دارد و تقویت‌کننده معده و روده بوده و صفرا را از بین می‌برد.
* بارهنگ یکی از آن گیاهان معروف و با خاصیت است. مصرف آن به صورت دمنوش با یبوست مقابله می‌کند. می‌توانید یک نوک انگشت از برگ‌های خشک این گیاه را در یک فنجان آب جوش دم و میل کنید. همچنین می‌توانید برگ‌های تازه آن را داخل سالاد ریخته و مصرف کنید.میوه‌ها و سبزیجات ضد یبوست مصرف میوه و سبزیجات (از همه نوع) به مقابله با یبوست کمک می‌کند. بهترین حالت این است که میوه‌ها را با پوست میل کنید.
* تا جایی که امکان دارد از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک استفاده کنید.توجه داشته باشید که در بین میوه‌ها و سبزیجات برخی خواص ملینی بالایی دارند مانند کیوی، آب سیب، طالبی، آلو خشک و میوه‌های خشک دیگر و در بین سبزیجات نیز می‌توان به اسفناج اشاره کرد.
* برای مقابله با یبوست علاوه بر مصرف مواد غذایی ملین باید فعالیت بدنیتان را نیز بالا ببرید. بی‌تحرکی باعث تنبلی روده‌ها و تشدید مشکل یبوست میشود.
چرا به یبوست دچار می‌شویم؟
یبوست علل بسیار متعددی دارد؛ مثلاً حرارت و خشکی روده‌ها می‌تواند باعث سفت شدن مدفوع شود. بعضی افراد هم به دنبال اسهال مزمن دچار یبوست می‌شوند. مصرف داروهای مخدر، شقاق و بواسیر، انسداد در روده‌ها یا مسیر ریزش صفرا به روده، تنگی‌ها و چسبندگی‌ها، کرم‌ها و انگل‌های روده، بیماری‌های عصبی، عضلانی و روانی، تندخویی و عصبانیت، بی‌خوابی، تغذیه نامناسب و سرطان‌ها می‌توانند باعث یبوست شوند. توجه داشته باشید که اگر یبوست به روش‌های ساده درمان نشود، حتماً باید اقدام‌های تشخیصی انجام بگیرد.
طب سنتی معتقد است بعد از خوردن هر وعده غذایی، باید فضولات حاصل از آن دفع شود. البته در این زمینه استثناء هم وجود دارد؛ افراد سالخورده به‌طور طبیعی فضولات دفعی‌شان کمتر است. علاوه بر دفعات اجابت مزاج، قوام مدفوع هم اهمیت دارد. مثلاً ممکن است فرد روزی ۴ بار دفع داشته باشد اما اجابت مزاجش همراه با یبوست باشد و با اتمام دفع احساس سبکی نکند.
